Τρίτη 27 Απριλίου 2010

ΕΝΑ ΤΥΧΕΡΟ ΠΑΙΔΑΚΙ

Βαγγελίτσα, να μας ζήσεις και πάντα η Παναγιά στο πλευρό σου.
Η ερήμωση των χωριών μας, μα και η υπογεννητικότητα, έχουν κάνει την παρουσία των μικρών παιδιών σπάνια έως και ανύπαρκτη. Στο χωριό μας έχουμε μόνο δύο παιδάκια. Την Ευαγγελίτσα Κ. Γιόβα και το Θανασάκη Π. Μπιρμπίλα. Η Ευαγγελίτσα σαν πιο μεγάλη, 5 χρονών, γεμίζει με τη χαριτωμένη παρουσία της και τη γλυκιά φωνούλα της την άδεια πλατεία μας και το γεροντοκρατούμενο καφενείο μας, πάντα κάτω από το άγρυπνο μάτι της μάνας της, Γεωργίας.
Φαντάζεστε, λοιπόν, πώς ακούστηκε η είδηση στο χωριό, ότι η Βαγγελίτσα κινδύνευσε και βρίσκεται στο νοσοκομείο. Δε θέλει και πολύ το παιχνίδι να μετατραπεί σε επικίνδυνη παγίδα. Οι μανάδες μας πάντα έλεγαν: Τα παιδιά δεν φτάνει μία μάνα να τα προσέχει, είναι στο έλεος του Θεού και στην αγκαλιά της Παναγίας.
Μία σιδερένια συρόμενη πόρτα, είναι ένα ευχάριστο παιχνίδι, αλλά και επικίνδυνη παγίδα. Για λίγα λεπτά το αγγελούδι μας ξέφυγε από το άγρυπνο μάτι της μάνας της και της γιαγιάς της, Ευαγγελίας, και η πόρτα βρέθηκε πάνω στο παιδί. Η Παναγία όμως, έκανε το θαύμα της. Έστειλε τη βοήθειά της με τον Γιαννάκη Παρασκευόπουλο του Ντουρογιώργη, που βρέθηκε την κατάλληλη στιγμή στον κατάλληλο τόπο. Άκουσε τον κρότο που έπεσε η πόρτα, έσπευσε, σήκωσε την πόρτα, πήρε στην αγκαλιά του την αναίσθητη μικρή. Συναγερμός σήμανε στο χωριό. Ευτυχώς, όλα πήγαν καλά.
Μα δεν θα ξεχάσω ποτέ τον παππού της Βαγγελίτσας, Γιώργο Κ. Γιόβα (Τραγανιώτη) όταν τον άκουσα να λέει συγκινημένος: «Πρώτα-πρώτα ευχαριστούμε το Θεό, αλλά και το Γιαννάκη, γιατί εάν δεν ήταν ο Γιαννάκης δεν ξέρω τι θα μπορούσε να είχε γίνει. Ακόμα, και τον Άγγελο του Γραμματέα που μετέφερε το παιδί. Η οικογένειά μου κι εγώ ευχόμαστε όλα τα καλά …».
Παναγιά μου, έχε υπό την σκέπη σου όλα τα παιδιά του κόσμου.

Πράσινο, Νοέμβριος 2009
Μία μάνα

ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΤΕΡΟΙ 2

39. Καρνέσι – Ξηροκαμπιά – Πράσινο.
Από τότε που δημιουργήθηκε το χωριό μας (άγνωστο πότε), λεγότανε Καρνέσι. Άλλαξε ονομασία το 1927 και ονομάστηκε Ξηροκαμπιά με την αιτιολογία ότι η λέξη “Καρνέσι” ήταν ξενικής προέλευσης (Σλαβική κλπ). Τον ίδιο χρόνο (1927) με ενέργειες του καθηγητή Πολυτεχνείου Θάνου Ρουσόπουλου (απόγονος των Βελλιωταίων) και του δημοδιδασκάλου Βασιλείου Ν. Παπαϊωάννου, μετονομάστηκε σε Πράσινο. Υπήρξε και η άποψη να ονομαστεί “Περίβλεπτο”.

40. Μία Καρνεσιώτισσα σύζυγος στη Λάστα.
Περί το 1790 μία κόρη από το χωριό μας που την έλεγαν Μαρίτσα, παντρεύτηκε κάποιον Φόσιο στη Λάστα. Λοιπά στοιχεία άγνωστα. Οι δημογέροντες της Λάστας έδωσαν στο παιδομάζωμα το παιδί της χήρας Μαρίτσας και έγινε γενίτσαρος. Κατά τη διάρκεια της Επαναστάσεως του 1821, ο γενίτσαρος ήταν Αξιωματούχος των Τούρκων και διέταξε τους Λασταίους να έρθουν με καρύδια στον Παλαιόπυργο. Ο Αξιωματούχος έτρωγε καρύδια και αναγνώριζε τους ιδιοκτήτες κάθε καρυδιάς. Τελικά είπε ποιος είναι και με ενέργειές του δόθηκαν αρκετά χωράφια στους Λασταίους ….. (Έρευνα Γ. Πετρόπουλου - Σαγιά). Το επώνυμο Φόσιος άλλαξε σε “Μαρίτσας”. (Μνήμες Λουκά Μαρίτσα – Χάβαρι Ηλείας με προγόνους από Λάστα).

41. Ξεχασμένα παρατσούκλια.
Παλαιά παρατσούκλια ανθρώπων έχουν ξεχαστεί, είτε διότι δεν άφησαν απογόνους, είτε μετανάστευσαν, είτε επικράτησαν στους απογόνους άλλα παρατσούκλια ισχυρότερα. Εντοπίσαμε μερικά:
Καλογερούσης: Ήταν ο Αναγνώστης Π. Βελλιωτής, Ήρωας της Επαναστάσεως του 1821. Είχε μάθει λίγα γράμματα στο μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου.
Τσιούνης: Ήταν ο Γεώργιος Ι. Σκαλτσάς, αδερφός του Παναγιώτη, του Χαραλάμπη (απόγονοι οι Πενταζαίοι) και πατέρας της Θεοδώρας συζ. Νικ. Σταθόπουλου (Κοστρία). Σκοτώθηκε μαζί με το Δήμο Παπακωστόπουλο (παιδί του Χρισταρά) το 1866 στις Καστανιές Κορινθίας σε συμπλοκή.
Γιωργόγιαννης και Μαντρώνης: Ήταν ο Αθανάσιος Γεωργόπουλος, υποδηματοποιός, με σύζυγο τη Χρύσω Γιόβα (αδερφή του Γ. Μπούκουρα) χωρίς απογόνους. Σκοτώθηκε στη Μάχη Κιλκίς – Λαχανά 19-21 Ιουνίου 1913. Ο συμπολεμιστής του Πάνος Θ. Σκαλτσάς έλεγε ότι τραυματίστηκε βαριά και κάηκε από τη φωτιά που δημιουργήθηκε στην περιοχή κατά τη διάρκεια της σκληρότατης μάχης.
Κούκας: Ήταν ο Πάνος Φ. Κατσιμαλής (α’ ξάδερφος του Ν. Τσιγκολία) που μαζί με τον Πάνο Β. Γιόβα σκοτώθηκαν στο Καλέ Κρότο της Μικράς Ασίας το 1921.
Λάμπρος: Ήταν ο Φώτης Απ. Παπαφωτίου που σκοτώθηκε στην Κλεισούρα της Β. Ηπείρου το 1941.
Μητράς – Κοτής: Ήταν ο Δημήτριος και Κων/νος Παπαϊωάννου, αδερφοί του Πανάγου (Γοσγού), δημιουργοί αντίστοιχων σογιών. Τώρα λένε «στου Μητρά τα χωράφια».
Κήρκας: Ήταν ο Ιωάννης Π. Πυρπυρής, αδερφός του Νικολάου (Χαρμαντά), του Γιώργη (Τζιού), του Θεοδώρου (Μπαλάσκη), χωρίς απογόνους. Αυτός περιφερόταν στα γύρω χωριά και “κήρυττε” διάφορους λόγους και είχε το παρατσούκλι “Κήρυκας”. Τώρα λέμε στο χωριό “στου Κήρκα τις Τρούπες”, που είναι βαθιές σπηλιές στα βράχια της περιοχής Κουρεϊμάδι.
Καπετάνιος: Ήταν ο Κων/νος Γ. Πυρπυρής, αδερφός του Παναγιώτη (πατέρας του Καλοκαίρη) και άλλων, με ένα παιδί Πάνο στην Αμερική και άλλο παιδί από β’ σύζυγο το οποίο είχε υιοθετήσει κάποιος Χουσιέτης από Πύργο Ηλείας.
Σκούρκος – Νικολάκης: Ήταν ο Νικόλαος Χριστοδούλου Πυρπυρής που τον έλεγαν και Νικολάκη. Είχε γαμπρούς το Θεόδωρο Δημόπουλο (Κορδόμπεη) και τον Κων/νο Ν. Κατσιμαλή (πατέρα Χρήστου Τσελμπουρά).
Ντομόκας: Ήταν ο Αναστάσιος Φ. Νικολόπουλος α’ θείος του Φώτη Μελεκούση. Είχε σύζυγο την κόρη του ιερέα Παπαναστάση και απέκτησαν τρία κορίτσια. Σκοτώθηκε κατά λάθος όταν γινόταν κατάσχεση προβάτων κάποιου συγχωριανού μας περί το 1895 – ’98 (Μνήμες Κων/νας συζ. Π. Κατσιμαλή, θανούσα το 2008). Ήταν ο πρώτος που τάφηκε στο καινούριο νεκροταφείο του Αγίου Βλάση και έκλεισε το νεκροταφείο του Αγίου Αθανασίου στο χωριό μας.
Κουρμουρής: Ήταν ο Θεόδωρος Κ. Κατσιμαλής που είχε παιδιά τον Βασίλη (Πρη), τον Πάνο (Μούκα) και τρεις κόρες.
Λιακοθόδωρος, Λιακοβασίλης, Λιακοτάσης: Ήταν αντίστοιχα οι αδερφοί Θεόδωρος, Βασίλης και Αναστάσης Ζαφειρόπουλοι του Ηλία, πρόγονοι όλων των Ζαφειροπουλαίων, πλην του κλάδου Τουμπελέκα.
42. Της Μάνας το Νερό.
Συνήθως όταν λέμε “της Μάνας το Νερό” εννοούμε την κύρια πηγή κάποιου τόπου, όπως είναι η κύρια πηγή του χωριού μας στην τοποθεσία “Κούκος”. Υπάρχει όμως και μία παράδοση ότι οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού μας εγκαταστάθηκαν στην περιοχή Κούκος (υπάρχουν ενδείξεις παλαιών κτισμάτων). Εκεί λοιπόν οι κάτοικοι έκαναν γούβες (γούρνες) για να συγκεντρώνεται το τρεχούμενο νερό και να πίνουν τα ζώα. Κάποιο μωρό μιας μάνας πνίγηκε σε μία γούβα και από τότε ονομάστηκε “της Μάνας το Νερό”. (Μνήμες Αθανασίου Χρ. Μετσιόπουλου).

43. Της Μαρίνας ή Μαρίναινας το Λιθάρι.
Ο Μαρίνης Μετσιόπουλος, γενάρχης του κλάδου με παρατσούκλι Μαρνάκος, είχε σύζυγο τη Δημήτρω Δημητρακοπούλου (Σιάρκα) από το Αγρίδι και είχαν παιδιά το Γιώργη (πατέρα του Χρήστου, Παναγιώτη και τεσσάρων κοριτσιών), τον Παναγιώτη (χωρίς απογόνους) και τη Θεοδώρα συζ. Θεοδώρου Π. Σκαλτσά. Ο Μαρίνης Θ. Σκαλτσάς είχε το βαπτιστικό όνομα του παππού του. Τη Δημήτρω την προσφωνούσαν Μαρίναινα. Οι Μετσιοπουλαίοι είχαν πολλά χωράφια στις περιοχές Στενό, Κοτρώνα, Παπαφώτη περιβόλι κλπ. Ο Μαρίνης πέθανε σε μικρή ηλικία και η Μαρίναινα ανέλαβε όλες τις δουλειές μαζί με τα ανήλικα παιδιά της. Προτού νυχτώσει έβγαινε στην άκρη του χωριού κοντά στο δάσος, ανέβαινε σε ένα μεγάλο λιθάρι και άλλοτε αγνάντευε στις παραπάνω περιοχές και άλλοτε φώναζε τα παιδιά της να έρθουν στο χωριό και τους έδινε θάρρος να μη φοβούνται τη νύχτα, τους λύκους κλπ. Από αυτή τη συνήθεια οι κάτοικοι ονόμασαν το “Λιθάρι της Μαρίναινας” (Μνήμες Αθανασίου Χρ. Μετσιόπουλου). Η άποψη ότι σε αυτό το λιθάρι έβρισκαν την εικόνα της Αγίας Μαρίνας, δεν πρέπει να ευσταθεί.

ΓΙΑ ΝΑ ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΟΙ ΝΕΟΤΕΡΟΙ

Μερικές τοποθεσίες του χωριού μας φανερώνουν τον παλαιό ιδιοκτήτη ή και κατασκευαστή, όπως:
- Χρισταρά βρύση, Χρισταρά Καμίνι κλπ.,
- Μπαμπαλή Γεφύρι,
- Στου Κούτουλα τα χωράφια,
- Στου Γαβριήλ το αμπέλι,
- Στου Παπαφώτη το περιβόλι,
- Στου Τσελάκου (πλησίον Αϊ- Θόδωρου),
- Στου Ψευδούλη (πλησίον Λάκες),
- Στα Πιεραίικα Καλύβια (στον κάμπο),
- Στο Κλητηράχι (Κλήτωρ τοπικός άρχοντας επί Βυζαντίου),
- Στου Βερμέ (Γεώργιος Βερμές – σκοτώθηκε το 1822),
- Στου Σαράντη το Λόγγο,
- Στα Ζουλαίικα αμπέλια,
- Στου Τουρή τον Πόρο (Τουρής – Δημογέροντας στο Καρνέσι 1833),
- Στου Μητρά τα χωράφια (κλάδος Παπαϊωάννου),
- Στον Μύλο του Καρβούνη (υπάρχει μόνο η κρέμαση).
27. Υπάρχουν και τοποθεσίες του χωριού μας που μας οδηγούν πολλά χρόνια πίσω, όπως:
α. Μούσγα, που Σλάβικα εννοεί κακοτράχαλο τόπο.
β. Χασερέμ τη Λάκα, μάλλον Τούρκο ιδιοκτήτη.
γ. Λίφας, χωράφι στις Λακούλες κοντά στο εξωκλήσι Άγιος Γεώργιος, μάλλον όνομα γυναίκας επί Ενετοκρατίας.
δ. Της Βλάσαινας ο Κούκος, μάλλον τόπος κάποιας χήρας Βλάση στα παλιά τα χρόνια.
28. Ένας τόπος πλησίον του Ξεριά, πιο πέρα από τον Παλιόπυργο, τον λέγουν «Αραδαριές». Λέγεται ότι εκεί τα στρατεύματα του Ιμπραήμ είχαν κατασκηνώσει σε σειρές (σε αράδες) και πήρε ο τόπος την ονομασία αυτή.
29. Σε εφημερίδα της Τριπόλεως το 1866 αναγράφεται ότι πωλείται στη θέση «Άμπουλας» αμπέλι 40 στρεμμάτων με λινό. Προφανώς επωλείτο από τους κληρονόμους του Ν. Ταμπακόπουλου προτού κατασχεθεί από την Εθνική Τράπεζα που χρωστούσαν χρήματα. Τώρα δίπλα στον Άμπουλα υπάρχουν χωράφια που τα λένε «Αμπελοχώραφο» χωρίς να έχουν αμπέλια.
30. Στο κάτω μέρος του Παπαφωταίικου Λόγγου το λένε: στου «Μαχαλά». Δε γνωρίζουμε γιατί. Λέτε εκεί να υπήρξε καμιά αρχαία πόλις; Όπως Ρισπίη ……
31. Έχουμε γράψει παλαιότερα με λεπτομέρειες ότι τα όρια του Παγκρατίου έφθαναν μέχρι πιο κάτω από το Κουρεϊμάδι. Τα περισσότερα χωράφια μέχρι το ποτάμι ήταν Πρασινιώτικα, με αποτέλεσμα οι πρόγονοί μας να ταλαιπωρούνται για αγροζημιές στο Παγκράτι, στα Καλάβρυτα και καμιά φορά και στην Πάτρα. Τα όρια έφθαναν στο ποτάμι με ενέργειες του Βουλευτή Τουρκοβασίλη περί το 1930.
32. Ο “Σύνδεσμος Αφοί Παρασκευόπουλοι Καρνεσίου” (Σ.Α.Π.Κ.) ιδρύθηκε την Τρίτη του Πάσχα του 1924, αποτελείτο δε από 29 άτομα. Είχε και σφραγίδα. Δε γνωρίζουμε το σκοπό του Συνδέσμου. Την 21 Μαΐου 1925 απεβίωσε ο Ιωάννης Ν. Παρασκευόπουλος (παππούς του Γιάννη ψάλτη) και ο Σύνδεσμος μάλλον διαλύθηκε ή υπολειτουργούσε. (Από ημερολόγιο Σπύρου Γ. Παρασκευόπουλου - Μπακάλη).
33. Το 1929 με τελεσίδικη δικαστική απόφαση (Εφετείο), καθορίστηκε η διανομή νερού στο «Μάτι» (Παλιόπυργος), στους κατοίκους του Πρασίνου (4 ημέρες) και του Δάρα (3 ημέρες). Από το 1898 μέχρι το 1929 υπήρξαν πολλές προστριβές και δικαστικοί αγώνες μεταξύ των κατοίκων των δύο χωριών (Μνήμες Δήμου Χρ. Ματθαιόπουλο - Δάρα)
34. Στις 12 Ιανουαρίου 1920 έγινε συμπλοκή στην τοποθεσία «Ρεντινός» μεταξύ των θυγατέρων Κων/νου Γ. Κατσιμαλή και των Τοποριστινών (Από Ημερολόγιο Σπύρου Γ. Παρασκευόπουλου - Μπακάλη), προφανώς για βοσκοτόπους.
35. Τον Απρίλιο του 1920 άρχισε η εγκατάσταση τηλεφωνικής γραμμής που σύνδεσε το Καρνέσι με τη Γλόγοβα, Κερπινή, Γλανιτσιά και Βαλτεσινίκο. (Ημερολόγιο Σπύρου Γ. Παρασκευόπουλου - Μπακάλη).
36. Στις 3 Μαρτίου 1920 απεβίωσε ο Νικόλαος Σταθόπουλος (Κοστρίας), πατέρας 7 αγοριών και 4 κοριτσιών (Ημερολόγιο Σπύρου Γ. Παρασκευόπουλου - Μπακάλη).
37. Την 1η Ιανουαρίου 1924, του Αγίου Βασιλείου, κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας ο Χρίστος Π. Πανουτσόπουλος που ήλθε από Αμερική, τραυμάτισε δια περιστρόφου εντός του Ναού τον Φώτη Αντ. Νικολόπουλο (Ημερολόγιο Σπύρου Γ. Παρασκευόπουλου - Μπακάλη).
38. Στις 20 Απριλίου 1944 έγινε η Μάχη στο Δρακοβούνι μεταξύ ανταρτών του ΕΛΛΑΣ και Γερμανών και στις 21 Απριλίου η Μάχη στον Παλιόπυργο με πολλές απώλειες των Γερμανών.

Πράσινο, Ιανουάριος 2009

Π. Μ. Σκαλτσάς

ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ ΤΟΥ ΧΩΡΙΟΥ ΜΑΣ

Αρκετοί νεαροί του χωριού μας δεν γνωρίζουνε τα αινίγματα που έλεγαν οι πρόγονοί μας για να διασκεδάσουν περισσότερο και ολιγότερο για να οξύνουν την νοημοσύνη. Τα αινίγματα είναι σαν τα δημοτικά τραγούδια που δεν έχουν γνωστόν στιχουργό. Αρκετά αινίγματα μας οδηγούν σε πονηρή σκέψη αλλά αποδεικνύονται αθώα. Τολμήσαμε λόγω απόκρεων να τα καταγράψουμε εκείνα που θυμηθήκαμε.
Τι είναι;
1. Ψηλός - ψηλός καλόγηρος και κόκαλα δεν έχει.
2. Ο γιος μου ο κοντοθόδωρος με τα πολλά ζωνάρια.
3. Ένα παλιοκάρδαρο στο λόγγο πεταμένο.
4. Χίλιοι μύριοι καλογέροι σ’ ένα ράσο διπλωμένοι.
5. Τα μάντζαλα τα χάντζαλα τα χίλια καλικάντζαρα. Χίλια να πεις ποτέ δεν θα το βρεις.
6. Τρεις την πιάνουν και γεννά. Μα εκείνη πρώτα πίνει, μαύρα τα κάνει τα παιδιά.
7. Κολοκύθι επτάτρυπο, κάθε τρύπα και όνομα.
8. Οι μύλοι σταματήσανε και τα βουνά χιονίσανε, οι βρύσες κυλήσανε και τα δύο γινήκανε τρία.
9. Δυο παπάδες με τα γένια ντίφ ο ένας νταφ ο άλλος
10. Μύτη σε κώλο, κώλος σε λιθάρι δέκα τραβάνε δυο κατουράνε.
11. Τη σαλιώνω, τη τεντώνω και στο κώλο σου τη χώνω.
12. Λάπα - λάπα σου τη βάζω, κορδωμένη σου τη βγάζω.
13. Εγώ γι’ αυτό σε αγόρασα και έδωκα τα λεφτά μου να σε γυρνώ ανάποδα να κάνω την δουλειά μου.
14. Κοιλιά με τη κοιλιά το μακρύ κάνει δουλειά.
15. Σε πιάνω από τα αυτιά και σου χώνω τη μακριά.
16. Ανάμεσα στα δυο βουνά την κόρη σφάζουν.
17. Γαϊδουρίτσα φορτωμένη στην τρυπούλα πάει και μπαίνει.
18. Το ίρι-ίρι κρέμεται στου κοριτσιού την τρύπα.
19. Είδα ένα φάντασμα. Πέντε κεφαλές τέσσερις αναπνοές. Χέρια πόδια είκοσι, νύχια εκατό.
20. Η μάνα κάνει το παιδί και το παιδί τη μάνα. Όταν η μάνα ξαναδεί το παιδί αυτό πεθαίνει.
21. Ο φόρτος πάει μπροστά και η μούλα από πίσω.
22. Σκύπτω, γονατίζω εμπρός σου, το μακρύ μου στο σχιστό σου, μα τον Άγιο Κων/νο μην το βάλει ο νους σου σ’εκείνο.
23. Ο φτωχός την πετάει και ο πλούσιος την μαζεύει.
Να το πάρει το ποτάμι;
1.Ο καπνός. 2. Βαρέλι κρασιού. 3. Χελώνα. 4.Το Ρόδι. 5. Οι τριφτάδες. 6. Η πέννα με μελανοδοχείο. 7. Η κεφαλή ανθρώπου. 8. Ο γέρος (δόντια, μαλλιά, μάτια, μαγκούρα). 9. Τα λανάρια που ξαίνουν τα μαλλιά. 10. Το άρμεγμα στη στρούγκα. 11. Το πέρασμα της κλωστής σε βελόνα. 12. Το ζυμάρι στο φούρνο. 13. Η σκάφη. 14. Το κιούπι. 15. Το φόρεμα της κάλτσας. 16. Η ψείρα στα νύχια. 17. Το κουτάλι με φαγητό. 18. Το σκουλαρίκι. 19. Μεταφορά νεκρού. 20. Το αλάτι. 21. Ο μπάμπουρας. 22. Το ξεκλείδωμα της κασέλας. 23. Η μύξα.(ο πλούσιος την μαζεύει στο μαντίλι του)
Υστερόγραφο: Κακές λέξεις δεν υπάρχουν. Κακές σκέψεις υπάρχουν.

Παναγιώτης Μ. Σκαλτσάς